शून्य आयटीआर फायलिंग म्हणजे काय आणि त्यास कसे फाईल करावे?

शून्य आयटीआर फायलिंग म्हणजे काय?

शून्य आयटीआर फायलिंग म्हणजे जेव्हा तुमचे आर्थिक वर्षाचे एकूण उत्पन्न मूलभूत सूट मर्यादेपेक्षा कमी असेल तेव्हा प्राप्तिकर रिटर्न सबमिट करणे. भारतात, टॅक्स प्रणाली आणि टॅक्सपेयरच्या वयानुसार सूट मर्यादा बदलते. जुन्या टॅक्स प्रणाली अंतर्गत, 60 वर्षांखालील व्यक्तींकडे ₹2.5 लाखांची मूलभूत सूट मर्यादा आहे, तर नवीन टॅक्स प्रणाली सर्व वयोगटांसाठी ₹3 लाख मर्यादा सेट करते.

जर तुमचे एकूण वार्षिक उत्पन्न या मर्यादेपेक्षा कमी असेल तर तुम्हाला टॅक्स भरावा लागणार नाही आणि तुमचे आयटीआर शून्य रिटर्न मानले जाते. शून्य आयटीआर प्राप्तिकर विभागाला औपचारिक घोषणा म्हणून काम करते, ज्यात नमूद केले आहे की तुमच्याकडे वर्षासाठी कोणतेही करपात्र उत्पन्न नाही. खाली सूट मर्यादा कमवणाऱ्या व्यक्तींसाठी शून्य आयटीआर दाखल करणे अनिवार्य नाही, तर ते अनेक लाभ प्रदान करू शकते, जसे की उत्पन्न रेकॉर्ड राखणे आणि टॅक्स रिफंडचा क्लेम करणे.

तुम्ही शून्य आयटीआर कधी दाखल करावा?

शून्य आयटीआर दाखल करणे फायदेशीर असू शकते अशा अनेक परिस्थिती आहेत:

1. उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून काम करणे

शून्य आयटीआर तुमच्या उत्पन्न स्थितीची पडताळणी करणारे अधिकृत डॉक्युमेंट म्हणून कार्य करू शकते. पासपोर्ट, व्हिसा किंवा लोनसाठी अप्लाय करताना हे आवश्यक असू शकते, कारण फायनान्शियल संस्था आणि अधिकारी अनेकदा उत्पन्नाचा पुरावा विचारतात. शून्य आयटीआर दाखल करणे तुमच्या कमाईचा कायदेशीर रेकॉर्ड प्रदान करते, जरी कोणताही टॅक्स देय नसेल तरीही.

2. टॅक्स रिफंडचा क्लेम करण्यासाठी

जर सोर्सवर कपात केलेला टॅक्स (TDS) तुमच्या इन्कममधून कपात करण्यात आला असेल, जरी तुमचे एकूण इन्कम सूट मर्यादेपेक्षा कमी असेल तरीही, तुम्ही अतिरिक्त रकमेसाठी रिफंड क्लेम करण्यास पात्र आहात. हा रिफंड प्राप्त करण्यासाठी, तुम्ही शून्य आयटीआर दाखल करणे आवश्यक आहे, रिफंड प्रक्रिया योग्यरित्या पूर्ण झाल्याची खात्री करणे आवश्यक आहे.

3. कॅरी फॉरवर्ड लॉस

जर तुम्हाला कोणतेही कॅपिटल किंवा बिझनेस नुकसान झाले असेल तर भविष्यातील टॅक्स पात्र इन्कम ऑफसेट करण्यासाठी तुम्हाला ते नुकसान पुढे नेऊ इच्छित असल्यास शून्य आयटीआर दाखल करणे आवश्यक आहे. हे विशेषत: स्टॉक मार्केट इन्व्हेस्टमेंट किंवा बिझनेस व्हेंचर्समध्ये सहभागी असलेल्या व्यक्तींसाठी उपयुक्त आहे.

4. भविष्यातील संदर्भासाठी रेकॉर्ड राखा

शून्य आयटीआर दाखल करणे तुमच्या इन्कम टॅक्स फाईलिंगचा रेकॉर्ड राखण्यास मदत करते, जे भविष्यात उपयुक्त असू शकते. हा रेकॉर्ड टॅक्स प्लॅनिंग, लोनसाठी अप्लाय करणे किंवा जेव्हा तुम्हाला वैयक्तिक किंवा व्यावसायिक कारणांसाठी तुमचा फायनान्शियल रेकॉर्ड सिद्ध करणे आवश्यक असेल तेव्हाही उपयुक्त आहे.

5. टॅक्स प्राधिकरणाची छाननी टाळा

शून्य आयटीआर सक्रियपणे दाखल करणे हे सुनिश्चित करते की प्राप्तिकर विभागाला तुमच्या उत्पन्नाच्या स्थितीविषयी माहिती आहे. ही पारदर्शकता भविष्यात तुमच्या फायनान्शियल उपक्रमांविषयी कोणतीही छाननी किंवा गोंधळ टाळण्यास मदत करू शकते.

शून्य आयटीआर कसा दाखल करावा?

शून्य आयटीआर दाखल करणे सोपे आहे आणि नियमित इन्कम टॅक्स रिटर्न दाखल करण्यासारखीच प्रोसेस समाविष्ट आहे. तुम्हाला तुमचे शून्य आयटीआर दाखल करण्यास मदत करण्यासाठी स्टेप-बाय-स्टेप गाईड येथे दिले आहे:

1. प्राप्तिकर ई-फायलिंग पोर्टलला भेट द्या

सुरू करण्यासाठी, अधिकृत प्राप्तिकर विभागाच्या ई-फायलिंग पोर्टलला भेट द्या (https://incometaxindiaefiling.gov.in/). जर तुमच्याकडे अकाउंट नसेल तर तुमचे PAN आणि इतर आवश्यक तपशील प्रदान करून एक बनवा.

2. अचूक आयटीआर फॉर्म निवडा

तुमच्या उत्पन्नाच्या स्रोतानुसार, योग्य आयटीआर फॉर्म निवडा. रिपोर्ट करण्यासाठी कोणतेही उत्पन्न नसलेल्या बहुतांश वेतनधारी व्यक्तींसाठी, आयटीआर-1 (सहज) योग्य फॉर्म आहे. जर तुम्ही फ्रीलान्सर असाल किंवा बिझनेस उत्पन्न असेल तर तुम्हाला आयटीआर-4 (सुगम) दाखल करणे आवश्यक असू शकते.

3. वैयक्तिक तपशील भरा

फॉर्म निवडल्यानंतर, तुमचे नाव, पॅन नंबर आणि ॲड्रेससह तुमचे वैयक्तिक तपशील एन्टर करा. तुम्ही शून्य रिटर्न दाखल करीत असल्याने, तुम्हाला कोणतेही उत्पन्न रिपोर्ट करण्याची गरज नाही.

4. उत्पन्न आणि कपात एन्टर करा

जर कोणतेही करपात्र उत्पन्न नसेल तर इन्कम सेक्शन रिक्त ठेवा किंवा "शून्य" निवडा. तथापि, जर तुमच्याकडे कोणतीही कपात असेल (जसे की सेक्शन 80C अंतर्गत असलेले), तर त्यांना नमूद करण्याची खात्री करा.

5. माहिती रिव्ह्यू करा आणि व्हेरिफाय करा

सबमिट करण्यापूर्वी, त्याची अचूकता सुनिश्चित करण्यासाठी एन्टर केलेली सर्व माहिती दुप्पट तपासा. दाखल करण्याच्या चुकांमुळे विलंब किंवा गुंतागुंत होऊ शकते.

6. ITR सबमिट करा

रिव्ह्यू केल्यानंतर, आयटीआर फॉर्म सबमिट करा. तुम्ही आधार, बँक तपशील किंवा डिजिटल सिग्नेचर सर्टिफिकेट (DSC) सारख्या पद्धतींचा वापर करून रिटर्न ई-व्हेरिफाय करू शकता.

7. पोचपावती आणि पुष्टीकरण

एकदा तुमचे शून्य आयटीआर सबमिट केल्यानंतर, तुम्हाला पोचपावती (आयटीआर-व्ही) प्राप्त होईल. जर तुम्ही तुमचे रिटर्न ई-व्हेरिफाईड केले नसेल तर आयटीआर-व्ही प्रिंट करा आणि स्वाक्षरी करा आणि बंगळुरूमधील सेंट्रलाईज्ड प्रोसेसिंग सेंटर (सीपीसी) कडे पाठवा.

8. आयटीआरची कॉपी राखून ठेवा

शेवटी, भविष्यातील संदर्भासाठी तुम्ही तुमच्या शून्य आयटीआरची कॉपी सेव्ह केल्याची खात्री करा. फायनान्शियल प्रॉडक्ट्ससाठी किंवा रेकॉर्ड-ठेवण्याच्या हेतूसाठी अप्लाय करताना हे उपयुक्त असू शकते.
 

शून्य आयटीआर दाखल करण्याचे लाभ

शून्य आयटीआर दाखल करणे अनावश्यक वाटू शकते, परंतु ते अनेक लाभांसह येते:

1 उत्पन्नाचा पुरावा

शून्य आयटीआर उत्पन्नाचा वैध पुरावा म्हणून काम करते, जे पासपोर्ट, व्हिसा किंवा लोनसाठी अप्लाय करताना आवश्यक असू शकते. हे तुमच्या फायनान्शियल स्थितीची पडताळणी करणारे कायदेशीर डॉक्युमेंट म्हणून कार्य करते.

2. टीडीएस रिफंडचा दावा

जर तुमच्या उत्पन्नातून टीडीएस कपात करण्यात आला असेल तर तुम्ही शून्य आयटीआर दाखल करून रिफंड क्लेम करू शकता. हे सुनिश्चित करते की टॅक्स प्राधिकरण कपात केलेला अतिरिक्त टॅक्स रिटर्न करतात.

3. कॅरी फॉरवर्ड लॉस

शून्य आयटीआर दाखल करणे तुम्हाला कॅपिटल नुकसान यासारखे नुकसान पुढील मूल्यांकन वर्षात पुढे नेण्याची परवानगी देते. हे तुम्हाला भविष्यात करपात्र उत्पन्न ऑफसेट करण्यास मदत करते.

4. अनुपालन राखणे

शून्य आयटीआर भरणे हे सुनिश्चित करते की जेव्हा तुमचे उत्पन्न सूट मर्यादेपेक्षा कमी असेल तेव्हाही तुम्ही टॅक्स नियमांचे पालन कराल. हे प्राप्तिकर विभागासह तुमचे अनुपालन रेकॉर्ड स्थापित करते.

5. छाननी टाळा

शून्य आयटीआर सबमिट करणे टॅक्स प्राधिकरणाकडून अनावश्यक छाननी किंवा गोंधळ टाळण्यास मदत करते. हे त्यांना खात्री देते की तुमची उत्पन्न स्थिती घोषित करण्यात आली आहे.

निष्कर्ष

आयटीआर दाखल करण्यासाठी मूलभूत सवलत मर्यादेपेक्षा कमी कमवणाऱ्या व्यक्तींसाठी हे अनिवार्य नसले तरी, असे करणे एक स्मार्ट पाऊल असू शकते. शून्य आयटीआर दाखल करणे हे सुनिश्चित करते की तुमचे इन्कम टॅक्स रेकॉर्ड अप-टू-डेट आहेत, जे दीर्घकाळात फायदेशीर असू शकते. उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून काम करण्यापासून ते तुम्हाला टॅक्स रिफंडचा क्लेम करण्यास आणि नुकसान पुढे नेण्यास सक्षम करण्यापर्यंत, फायदे स्पष्ट आहेत. तुमचे शून्य आयटीआर कार्यक्षमतेने दाखल करण्यासाठी आणि तुमचे फायनान्शियल रेकॉर्ड स्वच्छ आणि पारदर्शक ठेवण्यासाठी वर नमूद केलेल्या सोप्या प्रोसेसचे अनुसरण करा.