सेक्शन 10(10D)

सेक्शन 10(10D) म्हणजे काय?

इन्कम टॅक्स ॲक्ट, 1961 चे सेक्शन 10(10D) लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसी अंतर्गत प्राप्त मॅच्युरिटी रक्कम, मृत्यू लाभ किंवा बोनसवर टॅक्स सूट प्रदान करते. याचा अर्थ असा की लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसीमधून कोणतेही पेआऊट टॅक्स-फ्री आहे, जर या सेक्शन अंतर्गत अटी पूर्ण केल्या असतील.

ही सूट सर्व प्रकारच्या लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसींवर लागू होते, ज्यामध्ये समाविष्ट आहे:

• टर्म इन्श्युरन्स
• एंडोमेंट पॉलिसी
• मनी बॅक पॉलिसी
• युनिट लिंक्ड इन्श्युरन्स प्लॅन्स (ULIPs)

मुख्य मुद्दे: लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसीमधून पेआऊट प्राप्त करणाऱ्या निवासी आणि अनिवासी करदात्यांना सूट लागू होते.

सेक्शन 10(10D) अंतर्गत अपवाद

सेक्शन 10(10D) अंतर्गत टॅक्स सवलतीसाठी पात्र होण्यासाठी, खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

1. पॉलिसी प्रीमियम मर्यादा:

• एप्रिल 1, 2012 च्या आधी जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी, भरलेला प्रीमियम सम ॲश्युअर्डच्या 20% पेक्षा जास्त नसावा.
• एप्रिल 1, 2012 रोजी किंवा त्यानंतर जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी, प्रीमियम सम ॲश्युअर्डच्या 10% पेक्षा जास्त नसावा.
• एप्रिल 1, 2023 रोजी किंवा त्यानंतर जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी, जर एका आर्थिक वर्षात एकूण प्रीमियम ₹5 लाखांपेक्षा जास्त नसेल तरच टॅक्स सूट लागू होते.

2. मृत्यू लाभ:

• पॉलिसीधारकाच्या मृत्यूच्या बाबतीत नॉमिनी किंवा कायदेशीर वारसाला मिळालेला मृत्यू लाभ नेहमीच टॅक्स-फ्री असतो, प्रीमियम रक्कम किंवा सम ॲश्युअर्डचा विचार न करता.

3. कीमन इन्श्युरन्स पॉलिसी:

• जर एम्प्लॉई (कीमन इन्श्युरन्स पॉलिसी) च्या जीवनावर नियोक्त्याने लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसी घेतली असेल तर मॅच्युरिटी उत्पन्न पूर्णपणे करपात्र आहे.

4. टीडीएस लागू (सेक्शन 194डीए):

• जर भरलेला प्रीमियम विहित मर्यादेपेक्षा जास्त असेल तर सेक्शन 194DA अंतर्गत टीडीएस उत्पन्न भागावर 5% आहे (म्हणजेच, मॅच्युरिटी रक्कम वजा एकूण भरलेले प्रीमियम).

कलम 10(10D) अंतर्गत लाईफ इन्श्युरन्स उत्पन्नाची करपात्रता

लाईफ इन्श्युरन्स पेआऊटचे टॅक्स परिणाम पॉलिसी सूटसाठी पात्र आहे की नाही यावर अवलंबून असतात.

1. करमुक्त जीवन विमा उत्पन्न

• जीवन विमा पेआऊट पूर्णपणे करमुक्त आहे जर:
• एप्रिल 1, 2012 नंतर जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी प्रीमियम सम ॲश्युअर्डच्या 10% पेक्षा जास्त नाही.
• एप्रिल 1, 2012 च्या आधी जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी प्रीमियम सम ॲश्युअर्डच्या 20% पेक्षा जास्त नाही.
• सेक्शन 80U किंवा सेक्शन 80DDB अंतर्गत आजार-कव्हर केलेल्या व्यक्तीसाठी पॉलिसी घेतली जाते (मर्यादा: सम ॲश्युअर्डच्या 15%).

2. करपात्र लाईफ इन्श्युरन्स उत्पन्न

• जीवन विमा पेआऊट करपात्र ठरते जर:
• वार्षिक प्रीमियम विहित मर्यादेपेक्षा जास्त आहे.
• पॉलिसी ही कीमन इन्श्युरन्स पॉलिसी आहे.
• हे एक ULIP आहे जिथे फायनान्शियल वर्षात भरलेला एकूण प्रीमियम ₹2.5 लाखांपेक्षा जास्त आहे (फेब्रुवारी 1, 2021 नंतर जारी केलेल्या पॉलिसीसाठी).

नोंद: जर उत्पन्न करपात्र असेल तर कलम 194DA अंतर्गत 5% टीडीएस कपात केला जातो, परंतु केवळ एकूण मॅच्युरिटी रकमेवर आणि निव्वळ नफ्यावर नाही.

सेक्शन 10(10D) अंतर्गत टॅक्सची गणना

उदाहरण 1: टॅक्स-फ्री मॅच्युरिटी उत्पन्न

रमेश यांनी 2015 मध्ये लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसी खरेदी केली:

• सम ॲश्युअर्ड: ₹ 10 लाख
• वार्षिक प्रीमियम: ₹ 90,000 (सम ॲश्युअर्डच्या 10% पेक्षा कमी)
• मॅच्युरिटी लाभ प्राप्त: ₹ 15 लाख

प्रीमियम सम ॲश्युअर्डच्या 10% पेक्षा जास्त नसल्याने, संपूर्ण ₹15 लाख मॅच्युरिटी रक्कम सेक्शन 10(10D) अंतर्गत टॅक्स-फ्री आहे.

उदाहरण 2: करपात्र मॅच्युरिटी उत्पन्न

नेहा द्वारे 2022 मध्ये ULIP खरेदी:

• वार्षिक प्रीमियम: ₹ 3 लाख (₹ 2.5 लाख ULIP थ्रेशोल्ड पेक्षा जास्त)
• 2032: मध्ये प्राप्त मॅच्युरिटी रक्कम ₹40 लाख

त्याचे प्रीमियम विहित मर्यादेपेक्षा जास्त असल्याने, मॅच्युरिटी उत्पन्न नवीन ULIP टॅक्स नियमांतर्गत कॅपिटल गेन म्हणून टॅक्स पात्र आहे.

सेक्शन 10(10D) चे फायदे

1. संपूर्ण टॅक्स-फ्री लाभ: इन्श्युरन्स मॅच्युरिटी आणि मृत्यू लाभांवर टॅक्स सेव्हिंग्स सुनिश्चित करते.
2. जीवन विमा गुंतवणुकीला प्रोत्साहन: व्यक्तींना त्यांच्या कुटुंबाचे आर्थिक भविष्य सुरक्षित करण्यासाठी प्रेरित करते.
3. सवलतीसाठी कोणतीही कमाल मर्यादा नाही: अटी पूर्ण झाल्यापर्यंत, टॅक्स-फ्री रकमेवर कोणतीही मर्यादा नाही.
4. सर्व प्रकारच्या पॉलिसींवर लागू: टर्म प्लॅन्स, एंडोमेंट प्लॅन्स, मनी-बॅक प्लॅन्स आणि युलिप कव्हर करते.

सेक्शन 10(10D) ची मर्यादा

1. प्रीमियम मर्यादा लागू:

• जर प्रीमियम 10% पेक्षा जास्त असेल (किंवा जुन्या पॉलिसीसाठी 20%), तर लाभ करपात्र होतात.

2. ULIP टॅक्सेशन नियम:

• जर प्रीमियम प्रति वर्ष ₹2.5 लाख पेक्षा जास्त असेल तर नवीन ULIP नियम टॅक्स-फ्री स्थिती मर्यादित करतात.

3. टीडीएस कपात:

• जर अटी पूर्ण झाल्या नाहीत तर कलम 194DA अंतर्गत 5% मध्ये टीडीएस लागू होतो.

निष्कर्ष

सेक्शन 10(10D) लाईफ इन्श्युरन्स पेआऊटवर लक्षणीय टॅक्स रिलीफ प्रदान करते, ज्यामुळे ते करदात्यांसाठी मौल्यवान तरतूद बनते. तथापि, पूर्ण टॅक्स सूटचा आनंद घेण्यासाठी प्रीमियम-टू-सम ॲश्युअर्ड रेशिओ विहित मर्यादेची पूर्तता करत असल्याची खात्री करणे महत्त्वाचे आहे.

सेक्शन 10(10D) चे लाभ आणि शर्ती समजून घेऊन, करदाते त्यांच्या इन्व्हेस्टमेंटचे सुज्ञपणे प्लॅन करू शकतात आणि अनावश्यक टॅक्स दायित्वे टाळू शकतात. टॅक्स-कार्यक्षम फायनान्शियल सिक्युरिटी शोधणाऱ्यांसाठी, या सेक्शन अंतर्गत लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसी एक स्मार्ट निवड आहेत.