एकूण वेतन म्हणजे काय?

एकूण वेतन म्हणजे काय?

एकूण वेतन म्हणजे इन्कम टॅक्स, एम्प्लॉईज प्रॉव्हिडंट फंड (ईपीएफ) किंवा प्रोफेशनल टॅक्स सारख्या कोणत्याही वैधानिक कपातीपूर्वी आर्थिक वर्ष किंवा महिन्यातील कर्मचाऱ्याची एकूण कमाई.
यामध्ये समाविष्ट आहे:

• मूलभूत वेतन
• महागाई भत्ता (डीए)
• घर भाडे भत्ता (HRA)
• वाहन भत्ता
• वैद्यकीय भत्ता (स्टँडर्ड कपात अंतर्गत)
• लीव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स (LTA)
• विशेष भत्ता
• परफॉर्मन्स बोनस किंवा प्रोत्साहन

सोप्या भाषेत, कोणतीही कपात लागू होण्यापूर्वी तुमच्या सॅलरी स्लिपवर दिसणारी एकूण सॅलरी ही रक्कम आहे.
 

एकूण वेतन वर्सिज निव्वळ वेतन: प्रमुख फरक

अनेक कर्मचारी निव्वळ वेतनासह एकूण वेतन गोंधळात टाकतात, परंतु ते खूपच वेगळे आहेत.

फॉर्म्युला:
एकूण वेतन = निव्वळ वेतन + कपात (पीएफ, इन्कम टॅक्स इ.)

उदाहरण:
जर तुमचे एकूण वेतन प्रति महिना ₹50,000 असेल आणि कपात (पीएफ, टीडीएस, व्यावसायिक टॅक्स) ₹5,000 असेल तर तुमचे निव्वळ वेतन (टेक-होम पे) प्रति महिना ₹45,000 असेल.
 

एकूण वेतनाचे घटक

एकूण वेतनामध्ये अनेक घटकांचा समावेश होतो, जे विस्तृतपणे निश्चित आणि परिवर्तनीय घटकांमध्ये वर्गीकृत केले जातात

1. निश्चित घटक
नियोक्त्याने सुधारित केल्याशिवाय हे घटक प्रत्येक महिन्याला स्थिर राहतात:

• बेसिक सॅलरी - मुख्य सॅलरी घटक आणि इतर सॅलरी कॅल्क्युलेशनचा आधार.
• महागाई भत्ता (डीए) - महागाईवर मात करण्यासाठी सरकारी कर्मचारी आणि पीएसयू कामगारांना दिले जाते.
• हाऊस रेंट अलाउन्स (एचआरए) - भाडे खर्चासाठी प्रदान केले जाते; टॅक्स सवलतीसाठी क्लेम केला जाऊ शकतो.
• वाहतूक भत्ता - प्रवासासाठी वाहतुकीचा खर्च कव्हर करण्यासाठी दिला जातो.
• वैद्यकीय भत्ता - आरोग्यसेवेच्या खर्चासाठी निश्चित वैद्यकीय प्रतिपूर्ती.
• 2. परिवर्तनीय घटक

कामगिरी, कंपनी पॉलिसी किंवा बाह्य घटकांवर आधारित हे घटक बदलू शकतात:

• बोनस आणि प्रोत्साहन - कामगिरी-आधारित अतिरिक्त पे.
• ओव्हरटाइम पे - प्रमाणित कामकाजाच्या तासांच्या पलीकडे काम केलेल्या अतिरिक्त तासांसाठी देय केले.
• लीव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स (एलटीए) - टॅक्स सवलतींच्या अधीन राहण्याच्या दरम्यान प्रवासाचा खर्च कव्हर करते.
• विशेष भत्ता - विविध उद्देशांसाठी नियोक्त्यांनी केलेली अतिरिक्त देयके.
   

एकूण सॅलरीची गणना कशी करावी?

फॉर्म्युला:

एकूण वेतन = मूलभूत वेतन + भत्ते + बोनस + अन्य लाभ

उदाहरणार्थ गणना:

• समजा कर्मचाऱ्याची सॅलरी स्ट्रक्चर आहे:
• मूलभूत वेतन: ₹ 30,000
• एचआरए: ₹ 10,000
• वाहतूक भत्ता: ₹ 2,000
• वैद्यकीय भत्ता: ₹ 3,000
• परफॉर्मन्स बोनस: ₹5,000

एकूण वेतन = ₹30,000 + ₹10,000 + ₹2,000 + ₹3,000 + ₹5,000 = ₹50,000 प्रति महिना.

जर हा कर्मचारी 12 महिन्यांसाठी काम करतो, तर वार्षिक एकूण वेतन = ₹50,000 × 12 = ₹6,00,000.
 

एकूण वेतन इन्कम टॅक्सवर कसा परिणाम करते?

भारतातील इन्कम टॅक्सची गणना व्यक्तीच्या एकूण इन्कमवर आधारित केली जाते, ज्यामध्ये इंटरेस्ट, रेंटल इन्कम किंवा बिझनेस इन्कम यासारख्या इतर इन्कम सोर्ससह एकूण सॅलरीचा समावेश होतो.
एकूण सॅलरीवर इन्कम टॅक्स कॅल्क्युलेशन

स्टेप 1: एकूण सॅलरी कॅल्क्युलेट करा - कपातीपूर्वी सर्व सॅलरी घटक जोडा.

स्टेप 2: अनुमतीयोग्य कपातीसाठी अप्लाय करा - एचआरए, वैद्यकीय प्रतिपूर्ती आणि एलटीए सारख्या टॅक्स-फ्री घटकांची कपात करा.

स्टेप 3: स्टँडर्ड कपात वजा करा - सर्व वेतनधारी कर्मचाऱ्यांसाठी ₹50,000 ची सरळ कपात उपलब्ध आहे.

स्टेप 4: टॅक्स पात्र उत्पन्न कॅल्क्युलेट करा - कपातीनंतर उर्वरित वेतन प्राप्तिकर स्लॅबनुसार टॅक्सच्या अधीन आहे.

एकूण वेतनावर टॅक्स कॅल्क्युलेशनचे उदाहरण

चला मानूया की कर्मचाऱ्याकडे वार्षिक ₹8,00,000 चे एकूण वेतन आहे. टॅक्स कॅल्क्युलेशन असेल:

आता, आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी इन्कम टॅक्स स्लॅबवर आधारित, टॅक्स त्यानुसार कॅल्क्युलेट केला जातो.
 

एकूण वेतनावर टॅक्स सेव्हिंग्स कशी जास्तीत जास्त करावी?

टॅक्स दायित्व कमी करण्यासाठी, वेतनधारी कर्मचारी इन्कम टॅक्स ॲक्ट अंतर्गत विविध इन्कम टॅक्स कपातीचा लाभ घेऊ शकतात:

• सेक्शन 80C इन्स्ट्रुमेंट्समध्ये इन्व्हेस्ट करा - टॅक्स पात्र उत्पन्न कमी करण्यासाठी PPF, ELSS, NSC किंवा लाईफ इन्श्युरन्स पॉलिसीमध्ये ₹1.5 लाख पर्यंत इन्व्हेस्ट करा.
• क्लेम एचआरए सूट - जर तुम्ही भाडे भरले तर हाऊस रेंट अलाउन्स (एचआरए) टॅक्स दायित्व लक्षणीयरित्या कमी करू शकते.
• हेल्थ इन्श्युरन्स प्रीमियमसाठी सेक्शन 80D वापरा - स्वत:साठी आणि कुटुंबासाठी मेडिकल इन्श्युरन्स प्रीमियमसाठी ₹75,000 पर्यंत टॅक्स कपात मिळवा.
• जर फायदेशीर असेल तर नवीन टॅक्स व्यवस्था निवडा - कमाल सेव्हिंग्स प्रदान करणारी एक निवडण्यासाठी जुनी आणि नवीन टॅक्स प्रणालींची तुलना करा.
• इंटरेस्ट इन्कमसाठी सेक्शन 80TTA आणि 80TTB वापरा - सेव्हिंग्स आणि फिक्स्ड डिपॉझिटमधून कमवलेल्या इंटरेस्टवर क्लेम कपात.
   

निष्कर्ष

एकूण वेतन हा प्रत्येक भारतीय करदात्यासाठी आवश्यक वेतन घटक आहे कारण ते टॅक्स दायित्वे आणि फायनान्शियल प्लॅनिंग निर्धारित करण्यास मदत करते. यामध्ये कपातीपूर्वी सर्व कमाईचा समावेश होतो आणि इन्कम टॅक्स कॅल्क्युलेशन आणि टेक-होम सॅलरीवर लक्षणीयरित्या परिणाम होतो.

एकूण सॅलरी वर्सिज निव्वळ सॅलरी, टॅक्स-सेव्हिंग स्ट्रॅटेजी आणि अनुमतीयोग्य कपात समजून घेणे तुम्हाला तुमची कमाई ऑप्टिमाईज करण्यास मदत करेल. टॅक्स लाभ जास्तीत जास्त करण्यासाठी, तुम्ही तुमची इन्व्हेस्टमेंट प्लॅन करत असल्याची आणि पात्र सवलतींचा प्रभावीपणे क्लेम करण्याची खात्री करा.

सॅलरी टॅक्सेशन संबंधित कोणत्याही शंकेसाठी, तुमच्या इन्कमचा जास्तीत जास्त लाभ घेण्यासाठी फायनान्शियल एक्स्पर्ट किंवा टॅक्स सल्लागाराचा सल्ला घ्या!